มีคำถามเกี่ยวกับ "ปลาหมึกที่ไปกินในร้านหมูจุ่ม" มาว่า เขาสงสัยว่ามันคืออะไรที่อยู่ในเนื้อปลาหมึก
เนื่องจากคำถามเขาไม่ค่อยเคลียร์ เลยเดาว่าเขาน่าจะสงสัยพวกที่เป็นจุดๆ สีออกเหลืองๆ เป็นเนื้อปลาหมึกนั้น
ซึ่งก็น่าจะเป็นร่องรอยของ photophore หรืออวัยวะที่ใช้ในการเรืองแสง ของพวกหมึกยักษ์น้ำทะเลลึก ซึ่งบ้านเราหลังๆ สั่งนำเข้าแช่เย็นมาจากต่างประเทศ และหาซื้อได้ตามพวก supermarket
อวัยวะ photophore นี้ จะอยู่ใต้ชั้นหนังหนาๆ ของหมึก และพอลอกชั้นหนังออก เพื่อประกอบอาหาร ก็จะเห็น ... ไม่ได้อันตรายอะไร เพียงแค่ขูดออกให้หมดก่อนจะนำมาประกอบอาหาร ก็ใช้ได้แล้วครับ
-----------------
ลองอ่านรายละเอียดจากที่เคยเขียนโพสต์ไว้นะครับ
(จาก https://m.facebook.com/OhISeebyAjarnJess/posts/1013632455786474)
"จุดเหลือง ใต้หนังหมึกยักษ์ไม่ใช่พยาธิใบไม้นะครับ แต่เป็นอวัยวะเรืองแสง"
มีแม่บ้านท่านหนึ่งไปโพสต์เฟสบุ้ค ในกลุ่มทำอาหารว่า "มีใครรู้บ้างว่ามันคืออะไร สีเหลืองๆ รีๆ อยู่ใต้หนังของปลาหมึกยักษ์ พอลอกเอาออกจะเป็นรูๆ เหมือนมันกินเนื้อไปแล้ว ก่อนที่ยังไม่ได้ลอกหนังออก มันเรืองแสงสีส้มๆ"
ก็มีคนมาช่วยกันคิดไป เดาไปต่างๆ นาๆ จนมีคนเสนอว่า เป็นพยาธิใบไม้ในปลา แล้วสื่อบางสำนักก็รีบเอาไปขยายอย่างรวดเร็วทำให้คนตกใจกันใหญ่ ... ไม่ใช่นะครับ มันไม่ใช่พยาธิ อย่างที่เป็นข่าวกัน !!
1. บางคนเข้าใจว่า เจ้าของรูปภาพนี้เอาขนมถั่วแปบ มาแปะบนเนื้อหนึกยักษ์ เพื่อปั่นกระแสแกล้งคน แต่เจ้าตัวเขายืนยันว่าเจอมาจริงๆ ... แล้วก็เคยมีรายงานลักษณะของจุดสีเหลืองที่อยู่ใต้หนังหมึกยักษ์นี้ มาก่อนหลายครั้งแล้ว ทั้งในไทย (เช่น https://m.pantip.com/topic/39872419?) และต่างประเทศ (เช่น https://sdfish.com/forums/t/yelow-spots-in-squid.38954/) โดยเฉพาะของต่างประเทศนั้น มักจะบอกว่ามาจากหมึกฮัมโบลด์ ที่จับในประเทศแถบอเมริกาใต้ แต่ไม่มีคำอธิบายชัดเจนว่าคืออะไร
2. ที่บางคนไปคิดว่าเป็น Clinostomum marginatum พยาธิใบไม้ในปลา หรือ yellow grub นั้น แม้ว่าจะดูเป็นเม็ดสีเหลืองๆ อยู่ที่ใต้เกล็ดของปลา แต่มันเป็นปรสิตของปลาน้ำจืด ไม่ใช่ของหมึกยักษ์ที่อยู่ในทะเล จึงตัดทิ้งได้เลย (ดู https://en.m.wikipedia.org/wiki/Clinostomum_marginatum)
3. ผมได้ปรึกษากับ ศ.ดร.สมศักดิ์ ปัญหา ผู้เชี่ยวชาญด้านหมึกและหอยของทางจุฬาฯ ว่า เม็ดสีเหลืองๆ นี้จะเป็นปรสิตชนิดไหนของหมึกยักษ์หรือเปล่า ? อาจารย์ก็บอกว่าไม่น่าใช่ ปรสิตของหมึกมักจะอยู่ในบริเวณช่องท้อง (ช่อง coelom) ของมัน ไม่ใช่ที่ใต้ผิวหนังแบบนี้ และถ้าคิดว่าเป็นปรสิตชนิด crustacean (พวดเห็บทะเล) มาเกาะที่หนัง จากรูปก็ไม่ได้เห็นว่าจะมีระยางค์ยื่นออกมา .... แถมมันเรียงเป็นระเบียบมาก จึงน่าจะเป็นชิ้นส่วนเนื้อเยื่อของหมึกเองมากกว่า
4. ที่อาจารย์บอกว่าเป็นไปได้มากกว่า ก็คือมันอาจจะเป็นอวัยวะสำหรับการเรืองแสง "โฟโตฟอร์ photophore" ของหมึกยักษ์ ... ปรกติ พวกหมึกในน้ำลึกจะมีการเปลี่ยนแปลงสีตัวและสร้างแสงขึ้นได้ด้วยตนเอง โดยใช้โครมาโตฟอร์ chromatophore ที่เป็นถุงที่มีเม็ดสี ซึ่งอยู่บนผิวหนังด้านนอก ควบคุมโดยระบบประสาทให้ถุงหดหรือขยายอย่างรวดเร็วมากระดับนาโนวินาที แต่ในบริเวณที่น้ำลึกมืดมิด ถุงโครมาโตฟอร์หดขยายได้ไม่ดีพอ จึงมีอีกอวัยวะคือ โฟโตฟอร์ photophores ทำหน้าที่เป็นอวัยวะเรืองแสง ที่ใช้ปฏิกิริยาเคมีแบบลูมิเนสเซนส์ luminescence
5. ความเห็นนี้สอดคล้องกับที่เคยมีบทความในวารสารการประมง พ.ศ.2562 เรื่อง "อวัยวะสร้างแสงเรืองในปลาหมึก
Bioluminescence in Cephalopods" ของ สนธยา ผุยน้อย และคณะ จากภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ที่อธิบายถึง อวัยวะสร้างแสงเรือง (photophores หรือ light organ) นี้ ที่พบแทรกอยู่ในเนื้อปลาหมึกนำเข้าจากต่างประเทศ มีลักษณะเป็นก้อนสีครีมออกขาว รูปทรงกลมและทรงรี ขนาดเท่าเมล็ดข้าวสาร จึงทำให้คนเข้าใจผิดว่าเป็นปรสิตที่ฝังตัวอยู่ในเนื้อเยื่อของหมึก แต่เมื่อส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์กำลังขยายต่ำ จะเห็นเป็นก้อนทึบแสง และเมื่อกระตุ้นด้วยสารเคมีบางชนิด จะทำให้เกิดแสงเรืองสีต่างๆ เช่น ขาว เขียว ฟ้า ชมพู หรือม่วง จากปฏิกิริยาออกซิเดชั่นที่มีเซลล์โฟโตไซต์ (photocyte) เป็นตัวสร้าง
(ดู https://www4.fisheries.go.th/local/pic_activities/202001211609001_pic.pdf)
สรุปคือ เวลาซื้อเนื้อหมึกยักษ์จากตามห้าง ซึ่งเดี๋ยวนี้มักจะเป็นเนื้อของปลาหมึกจากต่างประเทศ แล้วเจอจุดหรือก้อนเหลืองแบบนี้แทรกอยู่ใต้ชั้นหนังแข็งด้านนอกของมัน ก็อย่าตกใจแตกตื่นกันนะครับ เป็นแค่อวัยวะที่ใช้ในการเรืองแสงของมัน สามารถกำจัดออกแล้วเอาเนื้อมาบริโภคได้ตามปกติครับ
