【Buzz Orange】炒飯的「鑊氣」到底是什麼?用科學解釋「怎樣做出好吃的炒飯」
科學家的炒飯,我是說可以吃飽的那種……,你想的那種我們下次說厚,乖。
自從 Uncle Roger 翹腳批評了老外各種奇葩炒飯做法的影片紅遍半邊天以後,全世界的焦點又回到華人們百吃不厭的炒飯。本板駐英鑽石級粉絲立刻發現,看似平凡的炒飯,當中其實充滿了科學,手刀投書問道: 傳說中的鑊氣(wok hay 粵語音譯的英文)到底是怎麼來的? 牆編在這邊也將找到的炒飯相關資料一併整理。
什麼是傳說中的鑊氣?
翻炒這種技巧在漢朝就有了 ,不過是用來乾燥物品而不是烹飪。 炒飯最早出現在隋朝的記載(黃金炒飯),掐指一算,這項技藝至少也已經存在 1500 年了。
大家都看過夜市老闆精湛的甩鍋,大火快炒,炒到帥處還火光四竄,在溫度可高達攝氏 1200 度的烈燄粹煉之下,閃亮亮的米飯非但一顆也沒燒焦,還帶著撲鼻的香氣和迴盪的鑊氣,裝盤上桌,米飯入口,顆粒分明,彈牙清香,這全要歸功於廚師高超的甩鍋技巧。
其實,鑊氣就是我們 podcast 中曾經討論過的 梅納反應 ,加上炒鍋表面油脂在接近攝氏 1000 度的溫度下產生的煙燻焦香。這麼高的溫度,只有在餐廳的快速爐上才能達到,而且甩鍋翻炒的速度一定要快,米飯中含有的醣與蛋白質,才能完美產生剛剛好的梅納反應還不至於燒焦,同時還能使食材快速拌炒均勻。 天天這樣甩鍋數小時,有六成以上的中餐館廚師都有肩膀使用過度的疼痛狀況(work-related musculoskeletal disorders, WMSDs),甚至每 9 個廚師裡就有 1 個因為肩膀疼痛而退出廚房……。
因此,科學家們精心推算甩鍋的各個角度,力道和鍋裡米飯飛行的軌道,和份量,希望有朝一日可以做個炒飯機器人,拯救廚師(額…… 雖然有點牽強,但也勉強算是個實用的研究……)。
其實從 1950 年起,就已經有人提出自動炒飯機的點子(怎麼覺得聽起來還是怪怪的……)。但到目前為止,還沒有任何機器炒出來的飯能比得過人類(人類是否該慶幸…… 泥們機器人就只會下圍棋而已,有什麼了不起……)。一開始機器只能攪拌,轉動,搖晃;到 1990 年,進步到可以翻煎餅; 到現在,機器翻鍋的速度,還遠遠的比人類慢 6 倍以上。
透過數學模型來描述米飯在甩鍋時的運動學(Kinematic),美國的台灣籍科學家(曾經多次榮獲搞笑諾貝爾奬的胡立德教授)得出要將食材混均的最佳方法就是甩鍋,鍋鏟基本上沒什麼用,頂多就是把團塊壓散或是把食材移到鍋邊等起飛。甩鍋包括了兩種動作,一個是把米飯滑到鍋邊(side to side motion),另一個是把米飯甩上空中(see-saw motion)。要做到爐火純清炒飯,唯一的方法只有,快!甩鍋甩得快,炒飯炒得帥~
要做到快速翻炒這件事,除了廚師的手速要快之外,還要有一把好鍋。華梵大學也有做過關於炒鍋大小和把手角度的研究, 發現直徑 36 公分,把手下彎 15-20 度的炒鍋是最容易操作的。
新買的鍋子要如何「開鍋」
另外,新買的鍋子要「開鍋」(Seasoned wok 不是加了調味料的鍋….),飯粒才能不沾鍋子,華麗的滑到鍋邊,順利的起飛。一般工業製造的炒鍋,大多是含碳量在 0.02%-2% 之間的碳鋼鍋(carbon steel wok,含碳低於 0.02% 稱為熟鐵,高於 2% 稱為鑄鐵,碳鋼鍋含碳量大多於 1% 左右),高溫軟化鋼板塑型之後等冷卻,塗上一層防鏽油,免得鍋子還沒賣出去就在倉庫裡鏽了,然後送到市面上販售。由於製作過程中從高溫冷卻的步驟緩慢,炒鍋表面的紋路,呈現較粗糙的波來鐵(pearlite)狀態,開鍋的過程經過高溫加熱後,以含有礦物質的介質急速冷卻的淬火作用(quenching),提高合金的硬度和強度,並且造成較平滑的麻田散鐵(martensite)表面。
食材之所以會沾鍋,是由於兩者表面接觸並產生化學鍵結,富含蛋白質的食材尤其容易沾鍋,因為蛋白質更容易與金屬結合。開鍋後的炒鍋,表面帶有的固化油脂層隔絕食材與金屬,就能達到不沾的效果。
開鍋的做法是:
1. 將新鍋以清潔劑清洗——除去防鏽油
2.放在爐上燒到表面氧化呈現亮金屬藍色——破壞波來鐵表面構造
3.加入冷水快速冷卻——淬火作用,形成麻田散鐵表面
4. 倒掉鍋內水並燒乾鍋子——去除水氣
5. 最後,上一層不飽合脂肪,如芥子油,葡萄籽油等含有較少氫,較多碳的化合物,加熱超過油脂發煙點,使其產生降解,氧化,聚合化進而碳化的一連串反應,並在金屬表面型成一層固定的保護膜。
炒鍋的造型剛好可以讓食材在中央空間,與炒鍋內壁的油脂因為高溫而產生的燻煙接觸混合,產生鑊氣。 然而這些油煙,少量嘗起來是美味,長期曝露在其中,卻容易導至肺癌。 今年台灣國衛院在 Scientific Report 上發表了家庭主婦罹患肺癌的導因不是抽香菸,而是抽油煙的報導。 為了媽媽和廚師的健康,除了安裝良好的抽油通風設備之外,或許也可以考慮一下多使用高溫拌炒之外的烹調方式。
#飲食
「wok hay」的推薦目錄:
- 關於wok hay 在 BennyLeung.com Facebook 的精選貼文
- 關於wok hay 在 Esheep Kitchen Facebook 的最讚貼文
- 關於wok hay 在 Resepi Sheila Rusly Facebook 的最佳解答
- 關於wok hay 在 [問卦] Uncle Roger 為什麼那麼愛Wok Hay - PTT八卦政治 的評價
- 關於wok hay 在 WOK HEY - 首頁- 新加坡- 菜單、價格、餐廳評論| Facebook 的評價
- 關於wok hay 在 Can induction electric cook-top simulate wok hay? 的評價
wok hay 在 Esheep Kitchen Facebook 的最讚貼文
[Góc review] X [Tìm cách rán đậu giòn tan như hàng bún đậu nhà người yêu cũ đầu ngõ]
LIỆU CÓ CẦN ĐẾN CHẢO KHÔNG-PHỦ-CHỐNG-DÍNH TRONG BẾP?
Cuộc chiến của những chiếc chảo chưa bao giờ bớt gay cấn.
Mỗi năm, hàng dài những công nghệ chống dính mới lũ lượt ra mắt. Sóng sau đè sóng trước.
Càng ngày càng hiện đại, càng an toàn, càng vi diệu.
Việc một chiếc chảo chống dính chẳng cần tí dầu nào cũng rán được một lớp trứng hay rán được bánh crepe mỏng tang, thổi phù cái bay khỏi chảo không còn xa lạ nữa. Chất liệu chống dính cũng ngày một bền hơn, an toàn với sức khoẻ người tiêu dùng hơn. Chảo chống dính thật là thiên đường cho người nội trợ.
Vậy thì, có ai còn cần đến một chiếc chảo thép nặng chắc tay, chẳng phủ phiếc bất cứ lớp chống dính trong bếp không?
Chắc có kha khá người từng thắc mắc giống mình đấy.
Vậy, mình xin review ưu-nhược điểm của chảo không phủ chống dính mà nhà mình đang dùng nhé.
Nhà mình đang dùng chảo không phủ chống dính T-Chef series của Tupperware.
Đơn giản lúc đầu chỉ tò mò là “Quái lạ, loài người đã phát minh ra đầy chảo chống dính rồi mà sao có những ông bà vẫn đâm đầu vào mua chảo không chống dính, đã thế lại còn đắt! Chả hiểu kiểu gì!”
Nhưng đến bây giờ, khi nhà mình đã có tận 3 cái trong bộ này (2 chảo, 1 nồi) thì đủ hiểu hoá ra thiên hạ cũng không ngu đâu =))) Và hoá ra nồi chảo không chống dính nó cũng có những lý do để cần phải có trong bếp.
Mình xin nêu nhược điểm trước nhé – những gì khiến mình e ngại không muốn mua, dùng thời gian đầu cũng thấy không thích lắm:
1. Không chống dính (khi chưa biết dùng): Dĩ nhiên rồi, xào, áp chảo, chiên rán mà vừa cho đồ vào là nó dính tịt vào chảo, lật thì vỡ nát – là điều khiến mình phát điên. Mình sẽ chọn ngay một cái chảo chống dính là xong.
2. Chảo T-Chef của Tupperware nặng hơn chảo phủ chống dính của hãng khác (cùng đường kính) khá nhiều: Trọng lượng nặng sẽ khó cầm nắm nặng tay hơn. Ban đầu, mình thấy đây là một nhược điểm. Tuy nhiên, sau khi sử dụng thì mình mới vỡ lẽ ra là nó cũng là một ưu điểm nên sẽ xếp vào phần sau khi nói về trọng lượng chảo nhé vì nó liên quan chặt chẽ đến chất liệu.
3. Cần có cách dưỡng và chăm sóc riêng: Nếu như chảo chống dính cần các lưu ý trong khi dùng để bảo vệ lớp chống dính bền lâu hơn. Thì chảo không chống dính lại cần lưu ý cách dưỡng chảo, cách tự tạo lớp chống dính tự nhiên cho chảo. Quên không dưỡng là nó lại thành chiếc chảo xát khủng khiếp, rán nát bét cả thế giới.
4. Giá khá cao: Chảo T-Chef của Tupperware tương đương những chiếc chảo chống dính hạng sang và quyền lực : )) Không phải là chảo bình dân có thể dễ mua trong siêu thị.
Giá của nó rơi từ 5-7 triệu đồng/cái. Vậy nên muốn có nó, nhớ rình sale : ))
Ngược lại, chảo không phủ chống dính, đặc biệt là em T-Chef Tupperware lại có khá là nhiều ưu điểm, mà cứ càng dùng lại càng khám phá thêm làm mình ưng ý. Mình review luôn phần ưu điểm kèm cách sử dụng theo kinh nghiệm của mình nhé:
1. Có thể dưỡng chảo để hoá phép nó thành một chiếc chảo chống dính tự nhiên: Thực sự đỉnh cao! Chỉ cần tôi dầu nhẹ trước khi dùng, rất dễ, 2-4 tuần hoặc lâu hơn mới cần làm 1 lần: cho ít dầu vào chảo, bôi đều khắp lên cả thành chảo. Để 1 lúc cho ngấm hoặc qua đêm rồi rửa lại như bình thường. Hoặc cho nhiều dầu hơn vào chảo, đun nóng lên 1 lúc. Để nguội hẳn chảo rồi lau sạch. Sau đó rán như bình thường. Thì trời ơi nó chống dính không thua bất cứ một cái chảo phủ chống dính nào. Và đặc biệt, khi chiên rán các món cần giòn như đậu rán làm bún đậu, rán cá, rán gà thì bề mặt đồ rán nó giòn tan, giòn rất lâu. Cái này nhận thấy rõ nhất là rán đậu nha các bạn. Nó hệt cái texture của hàng bún đậu ấy. Chứ không dễ xẹp lép như rán chảo chống dính (dù chảo chống dính rán cực tuyệt, không dính tí nào, nhưng rán đậu xong chả giống ngoài hàng tý nào. Ha ha.
2. Có thể Xào, Rim mặn xả láng: Xào, rim, mặn, làm thịt rang cháy cạnh các kiểu các kiểu cần mùi thơm của việc “xém chảo” nhé. Cái này thì chảo phủ chống dính không làm được rồi. Thịt rang cháy cạnh ngon thôi rồi, xào rau củ ngọt lừ giòn tan vì chảo này rất dày và nặng, cả thành chảo và đáy chảo đều dày dặn cực kì. Nên đúng là cái giá của sự nặng: nó truyền nhiệt đều, giữ nhiệt cực lâu và ổn định. Đó là lý do chiên hay xào đều rất ngon.
3. Thiết kế chảo thông minh: Mình cực thích thiết kế cán chảo của T- Chef này nhé. Chiên rán xào ở nhiệt độ thường hoặc các món thông thường khỏi cần lót tay, hoàn toàn không nóng bỏng. Nếu chiên quá nóng và quá lâu thì cán sẽ nóng nhẹ lên, nhưng không nóng bỏng tay như các loại chảo gang, chảo thường.
4. Cực kì nhạy từ: Dùng cho bếp từ rất nhạy, nhiệt lòng chảo cực đều. Chuẩn chỉ 10 điểm!
5. Lòng chảo phẳng đét, không gặp phải hiện tượng lồi giữa như các loại chảo phủ chống dính.
6. Tiết kiệm năng lượng: Do chảo dày nặng và giữ nhiệt siêu lâu nên nấu nướng rim xào có thể tắt bếp trước, nhiệt dư trong chảo đủ để đồ ăn chín tiếp khá lâu.
7. Độ bền, đẹp, tính năng tương đương giá cả: Mình đánh giá việc đầu tư cho chảo này là xứng đáng. Thay vì 1-2 năm lại phải mua lại chảo mới, chảo xuống cấp nhanh hoặc bong tróc chống dính, thì nên đầu tư hẳn 1 cái chảo như chảo T-Chef này. Giảm rác thải, giảm công sức. Và các loại chảo kiểu này càng dùng lâu thì độ chống dính lại càng xịn hơn, có “wok-hei” hơn, nôm na gọi là có hồn chảo/ khí chất của chảo hơn vậy. Và nó cũng có thể tạo ra wok-aroma: mùi xém chảo không kém gì chảo gang khi bạn xào, rim hoặc áp chảo làm các món như beefsteak, vịt áp chảo v.v… Làm đủ món ta, tây, tàu được.
Chốt lại: Mình đánh giá chảo này 8.5/10 điểm đấy. Nếu có khuyến mại thì 9/10 nhé vì lăn tăn nhất chỉ là giá thôi. Chứ dùng thì không chê được.
Vì vậy, vẫn luôn cần có cả chảo chống dính và chảo không phủ chống dính trong bếp để có thể phục vụ nhiều nhu cầu của gia đình hơn nhé.
Thực tế, một chiếc chảo xịn xò và bền lâu như của hồi môn trong bếp thì ai cũng thích, nhưng không phải ai cũng có điều kiện ngay lập tức bỏ 5,9 triệu ra để mua cái nào này. Nên nếu nhà nào đang có chảo cũ không cần dùng đến các cửa hàng của Tupperware để đổi mua chảo T-Chef SSerries Frypan 24cm với giá ưu đãi là 4.5 triệu nhé (tới 31/10/2020 mới hết chương trình này cơ). Lâu lắm rồi mới thấy Tup có quả ưu đãi to và hay ho ý nghĩa thế này đấy.
Còn giờ thì tặng bạn chiếc hình bữa bún đậu mắm tôm của bọn mình ở studio, chúng nó còn bắt mình mang cả chảo này từ nhà mình lên để rán đậu, vì sau 1 lần đến nhà mình ăn đậu rán, quá ngon và phát hiện ra chảo T-Chef này có thể rán đậu nguyên bìa ròn rụm, vàng lưỡng bóng bẩy không vỡ nát tí nào, mà bên trong vẫn mượt mọng như ngoài hàng J
Bạn nào muốn mình chia sẻ cách làm một mẹt bún đậu lòng dồi rán, chả cốm dẻo thơm dính răng ngon lành & bí kíp pha mắm tôm thơm ngon kiểu bà Anh thì comment cho mình biết nhá! Mình sẽ hướng dẫn cả nhà ở bài sau nha!
wok hay 在 Resepi Sheila Rusly Facebook 的最佳解答
Ni bukan hangus sayanggggg.. Ni Wok Hay(energy of a wok) Kalau rasa tak cukup essences & aroma of wok hay bee hoon ni confirm sis reject! Malam tadi sis rasa.. Alhamdulilah masih sama.. Nasib baik sis tak suruh yg tukang goreng bee hoon ni hantar surat resign😅sbb ada yg DM cakap “pasaipa bee hoon kami hangitttt sis😅” @thedimsumplacekl
#singnaturefriedbeehoon #thedimsumplacekl #jsrasa #sentiasabersyukur #alhamdulillah @ The Dim Sum Place
wok hay 在 WOK HEY - 首頁- 新加坡- 菜單、價格、餐廳評論| Facebook 的推薦與評價
Masters of stir fry ⋅ Lovers of wok hey We serve the best rice and noodles in town. Cos' we just... 200 Victoria Street Bugis Junction B1, ... ... <看更多>
wok hay 在 Can induction electric cook-top simulate wok hay? 的推薦與評價
I have wokked on Induction cook tops. Because they are so effective at transferring heat it works quite well! But there are a few things to ... ... <看更多>
wok hay 在 [問卦] Uncle Roger 為什麼那麼愛Wok Hay - PTT八卦政治 的推薦與評價
我在英語網站查了個老半天Wok Hay 是什麼結果發現就是炒菜鍋產生的「油煙」啊感覺就超不健康的這玩意亞洲家庭都知道家裡要裝排油煙機才能避免炒菜的 ... ... <看更多>